នេះជាប្រព័ន្ធនយោបាយ ដែលមានសន្តិសុខ និង សុវត្ថិភាព ជាទីបំផុតក្នុងលោក។ ជាប្រព័ន្ធដែល មិន ផ្តាច់ការ ជាប្រព័ន្ធ ពោរពេញទៅដោយសិទ្ធិសេរីភាព ជាប្រព័ន្ធចែករំលែក មិនហួងហែងតែម្នាក់ឯង ជាប្រព័ន្ធ សេរីនិយម ជាប្រព័ន្ធរាជា និយម ជាប្រព័ន្ធកុម្មុយនិស និយមផងដែរ ជាប្រព័ន្ធឱ្យមនុស្ស ចេះស្រឡាញ់មនុស្ស ជាប្រព័ន្ធឱ្យ មនុស្សចេះធ្វើការជាមួយគ្នា ជាប្រព័ន្ធជំរុញ ឱ្យមនុស្ស ចេះសាមគ្គីគ្នា ជាប្រព័ន្ធធ្វើឱ្យមនុស្សចេះចរចារ ពិភាក្សាគ្នា ចេះឯកភាពគ្នា ចេះចែកគ្នារស់ មិនកំណាញ់ ធ្វើឱ្យមនុស្សមានចិត្តទូលាយ មិនចង្អៀតមិនចង្អល់ និង ជាប្រព័ន្ថយដែលអាចកាត់ បន្ថយការប្រើអំពើហឹង្សា ការព្យាបាទឈ្នានិះគ្នា និង កាត់បន្ថយអំពើឃាតកម្ម រហូតដល់ ៩០ ភាគរយ ហើយជាប្រព័ន្ធតម្រូវឱ្យមនុស្សមានការសិក្សា អបរំខ្ពស់ មានកម្រិតវីជ្ជាខ្ពស់ មានធនធាន មនុស្សខ្ពស់ និង ធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិលូតលាស់ និង រីក ចម្រើនលឿន ខ្ពស់និងឆាប់រហ័សជាទីបំផុត គឺគ្មាន ប្រព័ន្ធនយោបាយ ណាក្នុងពិភពលោក ឱ្យប្រសើរជាងនេះទេ៕៚…
Economics
មាត្រាទី ៤
ភាគីដែលចុះកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ អំពាវនាវដល់រដ្ឋដទៃទៀត អោយទទួលស្គាល់ និងគោរពគ្រប់បែបយ៉ាង ដល់អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិ របស់កម្ពុជា ហើយចៀសវាង ធ្វើអំពើដែលមិនស្រប នឹងគោលការណ៍ ទាំងនោះ ឬដែលមិនស្របទៅ នឹងប្រការដទៃទៀត នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ។
មាត្រាទី ៥
១_ ក្នុងករណីមានការរំលោភ ឬការគំរាមគំហែង រំលោភលើអធិបតេយ្យភាព អេករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដីអព្យាក្រឹតភាព ឬឯកភាពជាតិកម្ពុជា ឬលើការប្តេជ្ញា អនុវត្តដទៃទៀត ណាមួយក្នុងកិច្ច ព្រមព្រៀងនេះ បណ្តាភាគីក្នុងកិច្ច ព្រមព្រៀងនេះ ធ្វើការពិគ្រោះ ជាបន្ទាន់ ដើម្បីអនុម័ត រាល់វិធានការ សមស្រប ដើម្បីធានា ការពារដល់ ការប្តេជ្ញាចិត្ត ទាំងនោះ និងដោះស្រាយ រាល់ការរំលោភ ទាំងនោះ តាមមធ្យោបាយ សន្តិវិធី ។
២_ វិធានការបែបនេះ ក្នុងចំណោមវិធានការ ផ្សេងទៀត អាចរួមមាន ការរាយការណ៍ ទៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ អង្ការសហប្រជាជាតិ ឬប្រើប្រាសមធ្យោបាយ ដំណោះស្រាយនូវ ទំនាស់ដោយ សន្តិវិធី យោងទៅតាម មាត្រា ៣៣ នៃធម្មនុញ្ញ អង្ការសហប្រជាជាតិ ។
៣_ បណ្តាភាគី ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ក៏អាចសុំការឧបត្ថម្ភ ពីសហប្រធាន នៃសន្និសិទប៉ារិស ស្តីពីកម្ពុជាដែរ ។
៤_ ក្នុងករណីរំលោភ យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ លើសិទ្ធិមនុស្ស នៅកម្ពុជា ភាគីក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង ត្រូវស្នើដល់អង្ការ មានសមត្ថកិច្ច របស់អង្ការ សហប្រជាជាតិ អោយចាត់វិធានការ ដទៃទៀតដែល សមស្រប ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងលុបបំបាត់ ការរំលោភបែបនេះ ដោយស្របតាមច្បាប់ អន្តរជាតិដែលទាក់ទិន ។
មាត្រាទី ៦
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងចូលជាធរមាន នៅពេលចុះ ហត្ថលេខា ។
មាត្រាទី ៧
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ត្រូវទុកចំហរសំរាប់ រដ្ឋទាំងអស់ចូលរួម ។ ពាក្យសុំចូលផ្លូវការ ត្រូវតំកល់ទុកនៅ នឹងរដ្ឋាភិបាល សាធារណរដ្ឋបារាំង និងសាធារណរដ្ឋ ឥណ្ឌូណេស៊ី ។ សំរាប់រដ្ឋនិមួយៗ ដែលចូលរួម ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ពាក្យសុំចូលនោះ ត្រូវចូលជាធរមាន នៅថ្ងៃតំកល់ទុក ពាក្យសុំចូលរួម របស់ខ្លួន ។
មាត្រាទី ៨
ច្បាប់ដើមនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដែលមានជាភាសាចិន អង់គ្លេស បារាំង ខ្មែរ និងរុស៊ី្ស មានតម្លៃដូចគ្នា ត្រូវដាក់តំកល់ទុក នៅរដ្ឋាភិបាល នៃសាធារណរដ្ឋបារាំង និងសាធារណរដ្ឋ ឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលនឹងបញ្ជូន នូវច្បាប់ចំឡង ដែលបានបញ្ជាក់ ត្រឹមត្រូវហើយ ទៅអោយរដ្ឋាភិបាល នៃរដ្ឋដទៃៗទៀត ដែលចូលរួមក្នុង សន្និសិទប៉ារិស ស្តីពីកម្ពុជា និងជូនលោក អគ្គលេខា ធិការ អង្ការសហប្រជាជាតិ ។
ដើម្បីជាសក្ខីភាព បណ្តាប្រតិភូ ពេញសមត្ថកិច្ច ដូចមាននាម ខាងក្រោម ដែលទទួលសិទ្ធិ ត្រឹមត្រូវ ហើយនោះ បានចុះហត្ថលេខា លើកិច្ច ព្រមព្រៀងនេះ ។
ធ្វើនៅក្រុងប៉ារិស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩១
មាត្រា ២
១_ ភាគីនានាចូលរួម ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ តាមរយៈនេះ សន្យាយ៉ាង ឧឡារឹកថា ទទួលស្គាល់ និងគោរព គ្រប់បែបយ៉ាង ទាំងអស់ ដល់អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបានដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិកម្ពុជា ។
២_ ដើម្បីសម្រេចទិសដៅនេះ ភាគីទាំងនេះសន្យាថាៈ
ក_ ចៀសវាងចូលរួមក្នុង បក្សសម្ព័ន្ធយោធា ណាមួយ ឬក៏ក្នុងកិច្ច ព្រមព្រៀង ផ្សេងណា ជាមួយកម្ពុជា ដែលមិនសម ស្របនឹង អព្យាក្រឹតភាព របស់កម្ពុជា តែប្រការទាំងនេះ មិនធ្វើអោយប៉ះ ពាល់ដល់ សិទ្ធិកម្ពុជា ក្នុងការទទួល សំភារៈយោធា អាវុធ គ្រាប់រំសេវ និងជំនួយ ដែលចាំបាច់ ដើម្បីអោយកម្ពុជា ប្រើប្រាសនូវសិទ្ធិ ដ៏ពេញលេញ របស់ខ្លួន សំរាប់ការពារខ្លួន និងដើម្បីរក្សា ច្បាប់ និងសណ្តាប់ធ្នាប់ ។
ខ_ ចៀសវាង ជ្រៀតជ្រេក ចូលកិច្ចការ ផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា ទោះក្នុងរូបភាព ណាមួយក៏ដោយ ទោះដោយផ្ទាល់ក្តី ឬដោយប្រយោលក្តី ។
គ_ ចៀសវាង គំរាមគំហែង ឬក៏ប្រើប្រាសកម្លាំង ប្រឆាំងនឹងបូរណ ភាពដែនដី ឬក៏ឯករាជ្យ ខាងនយោបាយ របស់កម្ពុជា ក្នុងរូបភាពណាមួយ ដែលមិនសម ស្របនឹងគោលបំណង របស់អង្ការ សហប្រជាជាតិ ។
ឃ_ ដោះស្រាយរាល់ជំលោះ ជាមួយកម្ពុជា ដោយសន្តិវិធី ។
ង_ ចៀសវាងប្រើប្រាស ទឹកដីរបស់ខ្លួន ឬក៏ទឹកដីរបស់ រដ្ឋដទៃទៀត ដើម្បីធ្វើអោយប៉ះពាល់ ដល់អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិ របស់កម្ពុជា្។
ច_ ចៀសវាង ប្រើប្រាស ទឹកដីកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើអោយប៉ះពាល់ ដល់អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ និង បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី របស់រដ្ឋដទៃទៀត ។
ឆ_ ចៀសវាងបញ្ចូល ឬតាំងមូលដ្ឋាន កងកម្លាំងបរទេស រួមទាំងបុគ្គលិក យោធានៅក្នុងកម្ពុជា ទោះក្នុងរូបភាព ណាក៏ដោយ និងចៀសវាង បង្កើតឬក៏រក្សា ទុកនូវ មូលដ្ឋាន យោធា ចំណុច បង្អែក ឬក៏ទីតាំងមធ្យោបាយ នៅក្នុងកម្ពុជា លើកលែង តែមាន ការអនុញ្ញាត ពីអង្ការសហប្រជាជាតិ សំរាប់ការអនុវត្ត ដំណោះស្រាយ នយោបាយរួមមួយ ។
មាត្រា ៣
១_ មនុស្សទាំងអស់ នៅកម្ពុជាត្រូវមាន សិទ្ធិនិងសេរីភាព ដែលបានចែង នៅក្នុងសេចក្តី ថ្លែងការណ៍ ជាសាកល ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់អន្តរជាតិ ទាក់ទិននឹង សិទ្ធិមនុស្ស ដទៃទៀត ។
២_ ក្នុងគោលដៅនេះ
ក_ កម្ពុជាសន្យាថាៈ
_ ធានាគោរព និងប្រតិបត្តិតាម សិទ្ធិមនុស្ស ហើយនឹងសេរីភាព ជាមូលដ្ឋាន នៅកម្ពុជា
_ គាំទ្រសិទ្ធិពលរដ្ឋ កម្ពុជាទាំងអស់ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាព ដែលជំរុញ និងការពារ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព ជាមូលដ្ឋាន
_ ចាត់វិធានការ ដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព ដើម្បីធានា កុំអោយនយោបាយ និងអំពើប្រព្រឹត្ត នៅក្នុងអតីតកាល វិញត្រឡប់មកវិញ ជាដាច់ខាត
_ ចូលរួមក្នុងកិច្ច ព្រមព្រៀង អន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស ដែលទាក់ទិន
ខ_ ភាគីឯទៀត ដែលចូលរួម ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ សន្យាបង្កើន និងលើកទឹកចិត្ត ដល់ការគោរព និងអនុវត្ត តាមសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព ជាមូលដ្ឋាន នៅកម្ពុជា ដូចដែលមានចែង ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង អន្តរជាតិ ដើម្បីជាពិសេស ទប់ស្កាត់កុំអោយ មានការរំលោភ សិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ ។
៣_ គណៈកម្មការ សិទ្ធិមនុស្ស របស់អង្ការ សហប្រជាជាតិ ត្រូវបន្តរតាមដាន ដោយដិតដល់ នូវស្ថានការណ៍ សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា រួមទាំងក្នុង ករណីចាំបាច់ ចាត់តាំងអ្នក រាយការណ៍ពិសេស ម្នាក់ ដែលត្រូវរាយការណ៍ អំពីលទ្ធផលនៃការ រកឃើញរបស់ខ្លួន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ជូនទៅគណៈកម្មការ និង ទៅមហាសន្និបាត អង្ការសហប្រជាជាតិ ។
កិច្ចព្រមព្រៀងទាក់ទិនទៅនឹងអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និង ភាពមិនអាចរំលោភបាន នៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិកម្ពុជា
អូស្រ្តាលី ប៊្រុយណេដារូសាឡាម កម្ពុជា កាណាដា សាធារណរដ្ឋ ប្រជាមានិតចិន សាធារណរដ្ឋឥណ្ឌា សាធារណរដ្ឋ ឥណ្ឌូណេស៊ី ជប៉ុន សាធារណរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាមានិតឡាវ ម៉ាឡេស៊ី សាធារណរដ្ឋ ហ្វីលីពីន សាធារណរដ្ឋ សង្ហបូរី រាជាណាចក្រ ថៃឡង់ សហភាព សាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយម សូវៀត ចក្រភពអង់គ្លេស និងអៀរឡង់ ខាងជើង សហរដ្ឋអាមេរិក សាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយម វៀតណាម និងសាធារណរដ្ឋ សហព័ន្ធ សង្គមនិយម យូហ្គោស្លាវី ។
ដោយមានវត្តមាន របស់លោក អគ្គលេខាធិការ អង្ការសហ ប្រជាជាតិ ។
ដោយជឿជាក់ថា ដំណោះស្រាយ នយោបាយរួមមួយ សំរាប់កម្ពុជា មានសារៈសំខាន់ សំរាប់គោលដៅ យូរអង្វែង នៃការរក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។
ដោយរំលឹកឡើងវិញ នូវកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ស្របតាមធម្មនុញ្ញ អង្ការសហ ប្រជាជាតិ និងបទបញ្ញត្តិ នៃច្បាប់ អន្តរជាតិដ៏ទៃទៀត ។
ដោយចាត់ទុកថា ការគោរព ដ៍ពេញលេញ នូវគោលការណ៍ មិនជ្រៀតជ្រេក និងមិនអន្តរាគមន៍ ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុង និងកិច្ចការក្រៅ ប្រទេស របស់បណ្តារដ្ឋ គឺមានសារៈសំខាន់ ដ៏ធំបំផុត សំរាប់ ថែរក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខ អន្តរជាតិ ។
ដោយអះអាងឡើងវិញ អំពីសិទ្ធិមិនអាច បាត់បង់បាន របស់បណ្តារដ្ឋ ដើម្បីសំរេច ដោយសេរី នូវប្រព័ន្ធន យោបាយ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ និងសង្គមរបស់ខ្លួន ស្របតាមគោល បំណងរបស់ ប្រជាជនខ្លួន ដោយគ្មានការ ជ្រៀតជ្រេក វិទ្ធង្សនា ការបង្ខិតបង្ខំ ឬគំរាមគំហែង ពីខាងក្រៅ ទោះតាមរូបភាពណា មួយក៏ដោយ ។
ដោយចង់ជំរុញ ការគោរព និងអនុវត្ត តាមសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព ជាមូលដ្ឋាន ស្របតាមធម្មនុញ្ញ អង្ការសហ ប្រជាជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលទាក់ទិន ដទៃៗទៀត ។
បានព្រមព្រៀងដូចតទៅ៖
មាត្រាទី ១
១_ កម្ពុជា តាមរយៈ ឯកាសារនេះ សន្យាយ៉ាង ឧឡារឹកថា នឹងថែរក្សា និងការពារ អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និង ភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និង ឯកភាពជាតិ របស់ខ្លួន ។ អព្យាក្រឹតភាព ជាអចិន្រ្តៃយ៍ របស់កម្ពុជា និងត្រូវប្រកាសហើយ និងចារិកទុ កនៅក្នុងរដ្ឋ ធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ដែលនឹងត្រូវអនុម័ត ក្រោយពីការ បោះឆ្នោត ដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវ ។
២_ ដើម្បីសំរេច ទិសដៅនេះ កម្ពុជាសន្យាថាៈ
ក_ ចៀសវាង អំពើណាមួយ ដែលអាចនាំ អោយប៉ះពាល់ដល់ អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី របស់រដ្ឋដទៃ ។
ខ_ ចៀសវាង ចូលរួមក្នុង សម្ព័ន្ធភាពយោធា ឬបណ្តាកិច្ច ព្រមព្រៀង យោធាណាមួយ នឹងរដ្ឋដទៃៗទៀត ដែលមិន ស្របតាម អព្យាក្រឹតភាព របស់ខ្លួន តែប្រការនេះ មិនមានប៉ះ ពាល់ដល់ សិទ្ធរបស់ កម្ពុជា ក្នុងការទទួលយក សម្ភារៈយោធា អាវុធ គ្រាប់រំសេវ និងជំនួយចាំបាច់ ដែលអាច អោយកម្ពុជា អនុវត្តសិទ្ធិ ដ៏ពេញលេញ របស់ខ្លួន ដើម្បីស្វ័យការពារ និងដើម្បី ថែរក្សាច្បាប់ និងសណ្តាប់ធ្នាប់ ។
គ_ ចៀសវាងជ្រៀតជ្រេក ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុង របស់រដ្ឋដទៃៗទៀត ដោយផ្ទាល់ ឬដោយ ប្រយោល ទោះតាមរូបភាព ណាក៏ដោយ ។
ឃ_ បញ្ចប់សន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រម ព្រៀងទាំងឡាយ ដែលមិនសមរម្យ ស្របទៅនឹង អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាព ជាតិរបស់ខ្លួន ។
ង_ ចៀសវាង គំរាមគំហែង ឬប្រើកម្លាំង ប្រឆាំងនឹង បូរណភាពដែនដី ឬឯករាជ្យ នយោបាយ នៃរដ្ឋណាមួយ ឬដោយ ឥរិយាបថ ណាមួយ ដែលមិន ស្របនឹង គោលបំណង របស់អង្ការ សហប្រជាជាតិ ។
ច_ ដោះស្រាយ រាល់ជំលោះ ជាមួយនឹងរដ្ឋ ដទៃទៀត ដោយសន្តិវិធី ។
ឆ_ ចៀសវាងប្រើ ដែនដីរបស់ខ្លួន ឬដែនដីរបស់ រដ្ឋដទៃៗទៀត ដើម្បីធ្វើអោយប៉ះពាល់ ដល់អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និង ភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃដែនដី របស់រដ្ឋដទៃៗ ទៀត ។
ជ_ ចៀសវាងអនុញ្ញាត អោយបញ្ចូល ឬដាក់ទីតាំង កងកម្លាំង បរទេស រួមទាំង បុគ្គលិកយោធា ទោះក្នុងរូបភាព ណាក៏ដោយ នៅកម្ពុជា និងទប់ស្កាត់ ការបង្កើត ឬរក្សាទុក មូលដ្ឋាន យោធា បរទេស ចំណុចបង្អែក ឬទីកន្លែងជា មធ្យោបាយនៅ កម្ពុជាឡើយ លើកលែង តែមាន ការអនុញ្ញាត របស់អង្ការ សហប្រជាជាតិ សំរាប់អនុវត្តនូវ ដំណោះស្រាយ នយោបាយ រួមមួយ ។
(មានតទៅ មាត្រាទី ២ ទៀត)
១_ សន្និសិទ្ធទីក្រុងប៉ារិសស្តីពីកម្ពុជា ត្រូវបានកោះប្រជុំតាមការអញ្ជើញរបស់ រដ្ឋាភិបាលនៃសាធារណរដ្ឋបារាំង ក្នុងទិសដៅឈានទៅដល់ ដំណោះស្រាយ រួមមួយ ដោយមាន ការធានាជា អន្តរជាតិ ដែលនិងនាំ សន្តិភាព មកអោយ ប្រទេសវិញ ដែលបាន ឆ្លងកាត់ជម្លោះ ប្រកបដោយ សោកនាដកម្ម និងការបង្ហូរ ឈាមនេះ ។ សន្និសិទ្ធបាន ប្រព្រឹត្តទៅ ដោយមានសម័យ ប្រជុំពីរលើក លើកទីមួយ ពីថ្ងៃទី ៣០ ខែកក្កដា ដល់ថ្ងៃទី ៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៩១ ហើយលើកទីពីរ ពីថ្ងៃទី ២១ ដល់ថ្ងៃទី ២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩១ ។
២_ សហប្រធាននៃសន្និសិទ្ធមាន៖ ឯកឧត្តម រ៉ូឡង់ឌុយម៉ាស រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង ការបរទេសនៃ សាធារណរដ្ឋបារាំង និងឯកឧត្តម អាលីអាឡាតាស រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង ការបរទេសនៃ សាធារណៈ រដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ី ។
៣_ រដ្ឋដែលបានចូលរួមក្នុងសន្និសិទ្ធ មានដូចតទៅ៖ អូស្រ្តាលី ប៊្រុយណេដា រុស្សាឡាម កម្ពុជា កាណាដា សាធារណរដ្ឋ ប្រជាមានិតចិន សហរដ្ឋអាមេរិក សាធារណរដ្ឋបារាំង សាធារណរដ្ឋ ឥណ្ឌា សាធារណរដ្ឋ ឥណ្ឌូណេស៊ី ជប៉ុន សាធារណរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាមានិតឡាវ ម៉ាឡេស៊ី សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន ចក្រភពអង្គ្លេស និងអៀកឡង់ខាងជើង សាធារណរដ្ឋ សិង្ហបូរី រាជា ណាចក្រថៃឡង់ សហភាព សាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយម សូវៀត សាធារណរដ្ឋ សង្គមនិយម វៀតណាម ។ បន្ថែមពីលើនេះ ចលនាមិនចូល បក្សសម្ព័ន្ធ ត្រូវបានដំណាងដោយ រដ្ឋដែលធ្វើជា ប្រធានចលនានោះ ចំពេលដែល សន្និសិទ្ធ ប្រជុំមួយលើកៗនោះគឺ ហ្ស៊ីមបាបវេ នៅសម័យប្រជុំ លើកទីមួយ និងយូហ្គោស្លាវី នៅសម័យ ប្រជុំលើកទីពីរ ។
៤_ ក្នុងឱកាសសម័យប្រជុំលើកទីមួយ នៃសន្និសិទ្ធប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានតំណាង ដោយភាគី កម្ពុជាទាំងបួន ។ ក្នុងឱកាសសម័យ ប្រជុំលើកទីពីរ នៃសន្និសិទ្ធ ប្រទេស កម្ពុជាត្រូវបាន តំណាង ដោយក្រុមប្រឹក្សា ជាតិជាន់ខ្បស់ ក្រោមអធិបតីភាព នៃប្រធាន របស់ខ្លួន គឺសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ។
៥_អគ្គលេខាធិការ នៃអង្ការសហប្រជាជាតិ ឯកឧត្តម ហាវិយេរប៉េរ៉េស ដេគូអេយ៉ារ និងតំណាងពិសេស របស់លោកគឺ លោករ៉ាហ្វី ឌិនអាហ៍ម៉េដ ក៏បានចូលរួម ក្នុងសន្និសិទ្ធនោះដែរ ។
៦_ សន្និសិទ្ធបានរៀបចំការងារ របស់ខ្លួនដោយបង្កើតនូវ គណៈកម្មការ ការងារចំនួនបី ដែលអ្នកចូលរួមទាំងអស់ មានតំណាង របស់ខ្លួន នៅក្នុងគណៈកម្មការទាំងនោះ ហើយដែល បានប្រជុំគ្នា ក្នុងរយៈពេល នៃសម័យ ប្រជុំលើកទីមួយ របស់សន្និសិទ្ធ ។ គណៈកម្មការទីមួយ បានពិភាក្សាលើ បញ្ហាយោធា គណ់កម្មការទីពីរ បានពិភាក្សាលើ ការធានា ជាអន្តរជាតិ គណៈកម្មការទីបី បានពិភាក្សាលើ បញ្ហាមាតុភូមិនិវត្តន៍ នៃជនភៀសខ្លួន និងជនផ្លះប្តូរកន្លែង និងការកសាង ប្រទេសកម្ពុជាឡើងវិញ ។
បណ្តាប្រធាន និង អ្នករាយការណ៍ របស់គណៈ កម្មការនិមួយៗ មាន៖ ចំពោះគណ៖កម្មការទី មួយៈ សហប្រធានៈ លោក ស.រ.ហ្គារេខាន់ (ឥណ្ឌា) លោក អាឡង់ ស៊ូលីវ៉ាន់ (កាណាដា) អ្នករាយការណ៍ៈ លោកស្រី វីតូរិយ៉ា ស៊ីសង់តេ បាតាក្លង់ (ហ្វីលីពិន) ។ ចំពោះគណៈកម្មកាទី ពីរៈ សហប្រធានៈ លោក ស៊ូលីវង្ស ប្រាស៊ីធីដេធ (ឡាវ) លោក ហ្សាណៃល៍ អាប៊ីឌីន អ៊ីប្រាហ៊ីម (ម៉ាឡេស៊ី) អ្នករាយការណ៍ៈ លោក អ៊ែរវ៉េ ដឺហ្សង់ដឺឡាបាទ (បារាំង) ។ ចំពោះគណៈកម្មការទី បីៈ សហប្រធានៈ លោក យូគីយ៉ូ អ៊ីម៉ាហ្កាវ៉ា (ជប៉ុន) លោក រ៉ូប៊ែរត៍ ម៉េរីល្លេស (អូស្រ្តាលី) អ្នករាយការណ៍ៈ វរសេនីយ៍ឯក រ៉ូណាជុក ស្វាសឌីគាត (ថៃឡង់) ។
សន្និសិទក៏បានបង្កើតផងដែរ នូវគណៈកម្មាធិការ ចំពោះកិច្ច (adhoc) ដែលមានតំណាង របស់ភាគីកម្ពុជា ទាំងបួនជាសមាជិក និងដឹកនាំដោយ តំណាងរបស់ សហប្រធានទាំងពីរ នៃសន្និ សិទ ។ ភារកិច្ចនៃគណៈកម្មាធិការនេះ គឺទទួលបន្ទុកបញ្ហា ដែលទាក់ទងដល់ការ បង្រួបបង្រួមជាតិ រវាងបណ្តាភាគីកម្ពុជា ។ គណៈកម្មាធិការ ចំពោះកិច្ចនេះបាន ធ្វើការប្រជុំជាច្រើនលើក នៅក្នុងរយៈពេល នៃសម័យប្រជុំ លើកទីមួយ របស់សន្និសិទ ។
គណៈកម្មាធិការ សំរបសំរួល នៃសន្និសិទ ដឹកនាំដោយតំណាង របស់សហប្រធាន ទាំងពីរត្រូវបាន បង្កើតឡើង ហើយភារកិច្ច ទទួលខុសត្រូវ លើការសំរបសំរួល ជាទួទៅ ចំពោះការងារ របស់គណៈកម្មការ ទាំងបួនផ្សេងទៀត ត្រូវបានប្រគល់អោយ គណ់កម្មាធិការនេះ ។
គណៈកម្មាធិការសំរបសំរួល បានធ្វើការប្រជុំ នារាល់ពេលសម័យ ប្រជុំទី ១ ទី ២ របស់សន្និសិទ ។ ការប្រជុំក្រៅ ផ្លូវការមួយ របស់គណៈ កម្មាធិការ សំរបសំរួល ក៏បានប្រព្រឹត្តទៅ នៅទីក្រុង នូវយ៉ក កាលពីថ្ងៃទី ២១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩១ កន្លងទៅនេះ ផងដែរ ។
៧_ នៅទីបញ្ចប់នៃសម័យប្រជុំទីមួយ សន្និសិទបានជឿនលឿន ទៅមុខក្នុងការ រៀបចំ នូវចំណុចផ្សេងៗ ជាច្រើននិងចាំបាច់ ដើម្បីឈាន ទៅដល់ ដំណោះស្រាយ រួមមួយ នៃជម្លោះកម្ពុជា ។ ក៏ប៉ុន្តែសន្និសិទបាន កត់សម្គាល់ថា នៅពុំទាន់មាន លទ្ធភាព ឈានទៅដល់ ដំណោះស្រាយរួម នៅឡើយទេ ។
ហេតុដូច្នេះមានការសំរេចថា ត្រូវផ្អាកសន្និសិទ នៅថ្ងៃទី ៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៨៩ សិន ។ ជាមួយគ្នានោះ សន្និសិទបានអំពាវនាវ ដល់ភាគី ជាប់ទាក់ទិន ទាំងអស់អោយ បង្កើនការខិតខំ ដើម្បីឈានទៅដល់ ដំណោះស្រាយរួម និងបានស្នើដល់ សហប្រធាន អោយជួយឧបត្ថម្ភ ជ្រមជ្រែងសំរួល ដល់ការខិតខំទាំងនោះ ។
៨_ បន្ទាប់ពីការផ្អាកសម័យប្រជុំលើកទីមួយ នៃសន្និសិទនោះមក សហប្រធាន និងអគ្គលេខាធិការ អង្ការសហប្រជាជាតិ បានធ្វើការពិគ្រោះ យ៉ាងទូលំទូលាយ ជាពិសេសជាមួយ សមាជិក អាចិន្ត្រៃយ៍ទាំង ៥ របស់ក្រុមប្រឹក្សា សន្តិសុខសហប្រជាជាតិ ជាមួយក្រុមប្រឹក្សា ជាតិជាន់ខ្ពស់ នៃកម្ពុជា និងជាមួយអ្នក ចូលរួមដទៃទៀត នៃសន្និសិទប៉ារិស ។
កម្មវត្ថុនៃការពិគ្រោះទាំងនោះ គឺការរៀបចំកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ស្តីអំពីទិដ្ឋិភាព ទាំងអស់ នៃដំណោះស្រាយ ការធានានូវ ទំនាក់ទំនង នៃគំនិតផ្តួចផ្តើម ទាំងអស់ ដែលត្រូវបានអនុម័ត ក្នុងគោល បំណងនោះ និងការបង្កើន លទ្ធភាពក្នុងការបញ្ចប់ ការបង្ហូរឈាម នៅកម្ពុជា អោយបានឆាប់ ជាទីបំផុត ។ ការប្រឹងប្រែង របស់សហប្រធាន និងអគ្គលេខាធិការ បានអនុញ្ញាត អោយកោះប្រជុំ ជាថ្មី នូវសន្និសិទ ទីក្រុងប៉ារិស ស្តីពីកម្ពុជា ។
៩_ នៅក្នុងដំណាក់កាល បើកសម័យប្រជុំបញ្ចប់ នៃសន្និសិទប៉ារិស ថ្ងៃ ២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩១ ឯកឧត្តម ហ្រ្វង់ស្វាមីតេរ៉ង់ ប្រធានាធិបតី នៃសាធារណរដ្ឋ បារាំង សម្តេចនរោត្តម សីហនុ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សា ជាតិជាន់ខ្ពស់ នៃកម្ពុជា និងឯកឧត្តម ហាវីយ៉េរប៉េរ៉េស ដេគូអេយ៉ារ អគ្គលេខាធិការ អង្ការសហប្រជាជាតិ បានអានសន្ទរកថា ចំពោះអង្គសន្និសិទ ។
១០_ នៅក្នុងសម័យប្រជុំ លើកទីពីរ សន្និសិទបានអនុមតិ នូវឯកសារ ដូចខាងក្រោម ៖
១_ កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីដំណោះស្រាយរួមមួយ នៃជម្លោះកម្ពុជា ដោយមានភ្ជាប់ នូវឧបសម្ព័ន្ធ ស្តីពីភារកិច្ច របស់អាជ្ញាធរ បណ្តោះអាសន្ន អង្ការសហប្រជាជាតិ នៅកម្ពុជា បញ្ហាយោធា ការបោះឆ្នោត មាតុភូមិនិវត្តន៍ នៃជនភៀសខ្លួនកម្ពុជា និងជនផ្លះប្តូរទីកន្លែង និងបណ្តាគោលការណ៍ សំរាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី របស់កម្ពុជា្។
២_ កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាច រំលោភបាន នៃទឹកដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិ របស់កម្ពុជា និង
៣_ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ ស្តីពីការស្តារ និងការកសាងប្រទេស កម្ពុជាឡើងវិញ ។
ឯកសារទាំងនេះ ត្រូវបានរៀបរៀងឡើង លើមូលដ្ឋាននៃ ‹‹ ឯកសារក្របខ័ណ្ឌ ដើម្បីដំណោះស្រាយ នយោបាយរួម នៃជម្លោះកម្ពុជា ›› ដែលត្រូវបានអនុមតិ ដោយសមាជិក អចិន្ត្រៃយ៍ទាំងប្រាំ នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ សហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៩០ និងឯកសារការងារ ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើង នាសម័យប្រជុំលើកទីមួយ របស់សន្និសិទ ។ ឯកសារទាំនេះ គ្រោងនូវដំណើរការ បន្តរបន្ទាប់មួយ នៃការបង្រួបបង្រួមជាតិ ព្រមទាំងតួរនាទីមួយ ដ៏ទូលំទូលាយរបស់ អង្ការសហប្រជាជាតិ ដែលអនុញ្ញាត អោយប្រជាជនកម្ពុជា កំណត់យកអនាគត នយោបាយរបស់ខ្លួន តាមរយៈការបោះឆ្នោត ដោយសេរីនិងត្រឹមត្រូវ រៀបចំនិងដឹកនាំ ដោយអង្ការសហប្រជាជាតិ នៅក្នុងបរិយាកាស នយោបាយ អព្យាក្រឹតមួយ និងដោយមានការ គោរព ពេញទីចំពោះ អធិបតេយ្យភាពជាតិ របស់កម្ពុជា ។
មានតទៅ ១១-១៥ ទៀត…›››
តើប្រធានាធិបតីអាមេរិកមួយណា ដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាងគេ លើសង្រ្គាម ត្រជាក់ (COLD WAR )ពិភពលោក ? តើប្រធានាធិបតី អាមេរិកមួយណា ដែលញាំងអោយ មានការចរចារគ្នា និងបញ្ចប់សង្រ្គាម នៅប្រទេសកម្ពុជា ? តើប្រធានាធិបតី អាមេរិកមួយណា ដែលចាញ់សង្រ្គាម នៅឥណ្ឌូចិន ? ខាងក្រោមនេះ ជារូបភាពប្រធានាធិបតី សហរដ្ឋអាមេរិក មួយចំនួនដែលបាន ដើរតួរយ៉ាងសំខាន់ នៅឥណ្ឌូចិន ។ តើមូលហេតុអ្វី ដែលនាំអោយ សហរដ្ឋអាមេរិក ចាញ់សង្គ្រាមនៅ ឥណ្ឌូចិន ?
ដើម្បីចូលរួមពិធីអបអរសាទរ និង សម្បាយរីករាយឆ្នាំថ្មី គឺឆ្នាំឆ្លូវឯកស័ក ពុទ្ធសករាជ២៥៥៣ ត្រូវនឹង គ្រឹស្តសករាជ ២០០៩នេះ ខ្ញុមានបិតិសោមនស្ស រីករាយនិងបង្ហាញ នូវអ្វីដែលខ្ញុំបានធ្វើ សំរាប់ជាតិ សាសនា គ្រួសារ ផ្ទាល់ខ្លួន និងជាពិសេស សំរាប់មនុស្សលោកទូទៅ គឺវិជ្ជាសិល្បៈ សិល្បៈខាង “គំនិតប្រាជ្ញា” នៅក្នុងប្រធានបទ “ប្រព័ន្ធនយោបាយដឹកនាំ” ។ ប្រព័ននយោបាយ ដឹកនាំនេះ ខ្ញុំបាន ចំណាយ ពេលវេលា អស់រយៈពេល១៦ឆ្នាំ ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវ រៀនសូត្រ ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់បាន ចប់សព្វគ្រប់ នៅឡឿយទេ គឺនៅសរសេរ ជាសៀវភៅ ដែលមានកម្រាស ៥០០ទំព័រ តែអាចយក មកប្រើប្រាស បានតាមសេចក្តីត្រូវការ ។ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ ខ្ញុំបានដកស្រង់ ចេញពីប្រភព ប្រាង្គប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលមាន “កំពូល ៥ ជារចនាសម្ព័ន្ធ” រីឯរចនាសម្ព័ន្ធ និមួយៗ ខ្ញុំបានដក ស្រង់ចេញពី បណ្តូលលនៃពាក្យ សំខាន់ៗមកប្រើ បានន័យថាខ្ញុំ ចំរាញ់យកតែ ៥ ពាក្យ ក្នុងចំណោមពាក្យ រាប់សែន ។ តើប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ មានផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ សំរាប់ខ្មែរនិង មនុស្សទូទៅក្នុងលោក ?
ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ សំខាន់ណាស់ សំរាប់ខ្មែរ និងសំរាប់ប្រទេស ជាតិនានា លើពិភពលោក យើងនេះ ប្រទេសជាតិនិមួយៗ មានការចាំបាច់នូវ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ ប្រព័ន្ធ នយោបាយ ជាគឺ ជាប្រព័ន្ធ ដឹកនាំ ប្រទេសជាតិ ទាំងមូល ។ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ មិនមានច្រើនទេ លើពីភពលោក យើងសព្វថ្ងៃនេះ គឺយើងឃើញមាន ប្រព័ន្ធសេរីនិយម រាជានិយម និង កម្មុយនិស្ត និយម ប្រព័ន្ធទាំបីនេះ ប្រព័ន្ធទាំងបីនេះ ប្រកាន់យកលទ្ធិ ប្រជាធិបតេយ្យ មកប្រើរៀងៗខ្លួន ហើយរចនាសម្ព័ន្ធ នយោបាយរបស់ គេខុសៗគ្នា ហើយស្មុក្រស្មាញ មិនទៀងទាត់ ខ្លះទាបខ្លះខ្ពស់ រដិបរដុបមិនស្មើគ្នា គឺគ្មានតុល្យភាព មានភាពរញេយ រញ៉ៃច្រើន តឹងពេកធូរពេក ពិបាកនិងអនុវត្តតាម។ល។ ចំណែករចនាសម្ពន្ធ នយោបាយខ្មែរអង្គរនេះវិញ គឺបានឆ្នៃប្រឌិត ធ្វើឱ្យមានតុល្យ ភាពនិងស្ថិរភាព នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ សង្គមកិច្ច និងសន្តិសុខ គ្រប់គ្រាន់ ។ ក្រសួងទាំងប្រាំនេះ ជាក្រសួងសំខាន់បំផុត ដែលរចនាសម្ពន្ធ នយោបាយនិមួយៗ ត្រូវតែមាន និងត្រូវតែ មានតុល្យភាពដូចគ្នា ជារៀងរហូត ។ ការរៀបចំនូវរចនាសម្ពន្ធ នយោបាយនេះ សំខាន់ណាស់ បើយើងរៀបមិនត្រូវទេ វាអាចបណ្តាល ឱ្យមានបញ្ហាគ្រប់យ៉ាង ដូចជាបណ្តាលឱ្យមានកើត ចលាចល វឹកវរ ទុរភិក្សអត់បាយ ដាច់ពោះស្លាប់ និងកើតសង្គ្រាម កាប់សម្លាប់គ្នា ឥតឈប់ឈរ មានដូចជាសង្រ្គាម លោកលើកទី១ លោកលើកទី២ និងសង្រ្គាម មហាវាលពិឃាដធំបី នៅកម្ពុជា ដែលបានធ្វើឱ្យខ្មែរ ស្លាប់អស់បីលាននាក់ និងព្រាត់ប្រាសនិរាស កូនចៅ ប្តីប្រពន្ធ ញាតិមិត្ត ជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្លួន រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។ល។ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ អាចសំរាប់ ប្រើប្រាស និងដោះស្រាយនូវ បញ្ហារ ១០០ ចំពូក គឺអាចប្រើបាននូវអ្វីៗ ដែលយើងត្រូវការ ដូចជាខាងពុទ្ធចក្រ អាណាចក្រ និងគ្រប់សាសនា ទាំងអស់លើពិភពលោក ។ រចនាសម្ពន្ធ នយោបាយនេះ ផ្តោតសំខាន់ ទៅលើការដឹកនាំ ឬគ្រប់គ្រងទូទៅ ដូចជាការគ្រប់គ្រង បុគ្គលនិងគ្រួសារនិមួយៗ អង្ការនិងសហគមនិមួយៗ សាសនាតូចធំនានា នៅក្នុង ប្រទេសជាតិ និងអង្ការអន្តរជាតិ ទាំងមូល ។ល។ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ អាចប្រើធ្វើជាក្បួនទស់ទាយ ការរកស៊ីជួញដូរ និងចង់ដឹងបុណ្យសក្តិតូចធំ ឬគូរស្រករជាដើម រហូតដល់អាចស្ទង់ដឹងនូវ ហេតុផលដែល បណ្តាលឱ្យ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់បានត្រាសដឹងជាព្រះពុទ្ធ និងចូលបរិនិព្វាន្តនោះផងដែរ ។ មិនតែ ប៉ុណ្ណោះទេ ប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ យើងអាចយកទៅ រៀបចំបង្កើតជា សាសនា សំរាប់មនុស្សលោក យើង គោរពបូជា និងថ្វាយបង្គុំផងដែរ ។ល។
គោលបំណងដែលខ្ញុំផ្សប់ផ្សាយ នូវប្រព័ន្ធនយោបាយនេះ ខ្ញុំគិតឃើញថា វាសំខាន់ណាស់ វាមានតម្លៃ ថ្លៃថ្នូរ និងជាកិត្តិយស ដ៏មហាប្រសើរបំផុត សំរាប់ជួយស្តាមុខមាត់ ខ្មែរយើងគ្រប់រូប ដែលត្រូវបានបាត់បង់ និងអាប់ឱននូវ កិត្តិយស កិត្តិសព្ទ និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ជាយូរយារណាស់ មកហើយ បើយើងគិតមើលទៅ ចាប់បន្ទាប់ពីស្តេច ជ័យវរ្ម័នទី៧ មកម្លេះ ប្រមាណជា ៨០០ រយឆ្នាំ ហើយ គឺខ្មែរយើង បានជួបប្រទះតែ សង្រ្គាមកាប់សម្លាប់គ្នា គ្មានឈប់ឈរ សង្រ្គាមបានបំផ្លិចបំផ្លាញ នូវអ្វីៗទាំងអស់គ្មានសល់ ជាពិសេស ជាងបីទសវត្ស ចុងក្រោយនេះ គឺជាសង្រ្គាមមហា វាលពិឃាដធំបី នៅកម្ពុជាយើងនេះ ដែលបានធ្វើឱ្យ មនុស្សស្លាប់ យ៉ាងអាណោចអាធម ជាទីបំផុត នេះតើដោយសារ មូលហេតុអ្វី ? គឺដោយសារយើង ខ្វះខាតមិនមាននូវ ប្រព័ន្ធនយោបាយ ដឹកនាំត្រឹមត្រូវ បើយើងមាន ប្រព័ន្ធនយោបាយ ត្រឹមត្រូវ ប្រហែលជាមិនអាច មានបញ្ហានេះ កើតឡើងទេ ។ ពីខ្ញុំ ស៊ូ – កប ថ្ងៃពុធ ទី១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៩ ៕
កងពលតូចលេខ ៣១ មានទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួន នៅក្នុងខែត្រកំពុងស្ពឺ កងពលនេះ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ ជាយូរមកហើយ នូវការកាប់ឈើខុសច្បាប់ ទូទាំងភាគខាងត្បូង នៃប្រទេសកម្ពុជា ។ នៅឆ្នាំថ្នីៗនេះ មេបញ្ជាការរបស់គេនានា ត្រូវបានរកឃើញថា មានការជាប់ជំពាក់ទាក់ទង ទៅនិងការរឹបអូសយកដីធ្លី ពីអ្នកភូមិក្រីក្រនានា ។ សំនួរសំខាន់ៗជាច្រើន ដែលលើកឡើង សួរអំពី គុណភាពនៃការវាយតម្លៃ ដែលបានធ្វើដោយ ក្រសួងការពារនិងក្រសួងរដ្ឋ ។
កងពលតូចលេខ ៣១ បានសន្មត់យក “សន្តិសុខលើផ្ទៃសមុទ្រ” នៅចុងឆ្នាំ ២០០៦ ឬដើមឆ្នាំ ២០០៧ ថាជាការចាំបាច់- ដែលស្របពេលជាមួយគ្នា នូវការប៉ាន់ប្រមាណនូវការការពាររួមមួយ នៅខែ តុលា២០០៦ ដោយកងកម្លាំង ខេមរភូមិនកម្ពុជា និងកងនាវាបញ្ជារលើផ្ទៃសមុទ្រ ប៉ាស៊ីហ្វិក របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានដឹងថា សន្តិសុខលើផ្ទៃសមុទ្រ ជាដំបន់មួយដែលសហរដ្ឋ គាំទ្រ ។ ចំណុចនេះបានលើកឡើង ថាតើកងខេមរៈភូមិនកម្ពុជា មានចេតនាផ្តល់ កងពលតូច នូវនាវាចាំបាច់មួយ ដើម្បីចង់បានជំនួយពី សហរដ្ឋ ។ បើសិនជាដូច្នេះមែន រឿងនេះជារឿងច្បាស់ ក្រឡែត ដែលអង្គភាពទាហាន មានប្រវត្តិគោរព សិទ្ធិមនុស្សតិចតួច (តែវាជាប្រវត្តិដែលនិយមទៅរកគណបក្សកាន់អំណាច) កំពុងត្រូវបានរង្វាន់ជាជំនួយ ដោយស្របច្បាប់ ពីសហរដ្ឋ ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ជំនួយទាហាន សហរដ្ឋនេះ មានគោលបំណង ដើម្បីបង្កើននូវវិជ្ជាជីវៈនានា របស់កងកម្លាំងខេមរៈភូមិនកម្ពុជា។ គឺជាសញ្ញា ដែលកំពុងធ្វើអោយប៉ះពាល់ ដល់កងខេមរៈភូមិន ជាសាធារណៈ យ៉ាងច្រើន និងចំណេះដឹងខាងវិជ្ជាជីវៈមានតិចតួច ហើយនិងបាន ដឹងថា អ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រឹតតែមានអំណាចច្រើនឡើង នៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធ កងខេមរៈភូមិនកម្ពុជា ។ សូមលើកជាឧទាហរណ៍ៈ ឧត្តមសេនីយ ហ៊ុយ ពិសិដ្ឋ ឥឡូវនេះ នៅក្រោមរដ្ឋលេខាធិការ នៃក្រសួង កាពារជាតិ និងជាអតីតមេបញ្ជាការ នៃកងពលតូចលេខ ៧០ ។ នៅខែមករា ២០០៩ រដ្ឋាភិបាល បានប្រកាសចាត់តាំង ជាអានុមេបញ្ជាការកងកម្លាំងខេមរៈភូមិនកម្ពុជាថ្មី ៧ នាក់ ដោយរួម ឧត្តមសេនីយ ម៉ុល រឿប ជាប្រមុខ ក្រសួងសើបការណ៍; ឧត្តមសេនីយ សៅ សុខា ជាប្រមុខ តម្រួត យោធា; ហើយនិងហ៊ីង ប៊ុនហ៊ាង ជាអានុមេបញ្ជាការ កងពលតូចលេខ ៧០ នៅពេលដែល វាយប្រហារ ដោយគប់គ្រាប់បែក (ទៅលើបាតុករ របស់គណបក្សប្រឆាំង) នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ។ មនុស្សទាំងអស់នេះ មានបញ្ជីយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែត ជាអ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ។
ការបកប្រែទាំងអស់ខាងលើនេះ ពុំមានពេលបានត្រួតពិនិត្យសារឡើងវិញទេ សូមអស់លោកជួយកែរ សម្រួល តាមការយល់ដឹងរៀងៗខ្លួន សូមអរគុណ!
សូមមើលឯកសារជាភាសាអង្គ្លេស
នៅគហដ្ឋានៈ http://peehs07.wordpress.com
ក្នុងខណដែលសហរដ្ឋអាមេរិក អាចមានហេតុផលច្បាប់ ដើម្បីធ្វើការជាមួយ កងកម្លាំងសន្តិសុខកម្ពុជា នៅលើប្រធានបទ ដូចជាការប្រឆាំង-ភារវករ វាគួរតែត្រូវធ្វើការយ៉ាងហ្មត់ចត់ នៅលើការកំណត់អ្នកប្រព្រឹត្ត បទល្មើសទទួលខុសត្រូវ និងបញ្ចប់នូវទំនៀមទំលាប់ នូវការអោយរួចខ្លួនឬគ្មានទោសពៃ ដែលមានដល់ សមាជិកជាន់ខ្ពស់ នៃសេវាសន្តិសុខនានា ហើយនិងអ្នកដែលនៅ ក្បែរ សម្តេចហ៊ុន សែន ។
ក) អង្គភាពការពារនាយករដ្ឋមន្រ្តីកងពលលេខ ៧០ ហើយនិងកងកម្លាំងថ្មីប្រឆាំងភារវកម្មនិយមពិសេស របស់អង្គភាពការពារសម្តេចហ៊ុន សែន, កងពលលេខ ៧០ ត្រូវបានគេដឹងផងដែរ ថាមានប្រវត្តិនៃការ គ្មានទោសពៃ ចំពោះបុគ្គលិកអ្នកដែលបាន ប្រព្រឹត្តបទល្មើសនានានោះ, ហើយការជាប់ជំពាក់ជំពិននោះ បានកត់ទុកយ៉ាងល្អ នូវការរួមគំនិតជុំវិញឧក្រិដ្ឋកម្មនានា ។ ទាហានមកពីអង្គភាពការពារសម្តេចហ៊ុន សែន, កងពលលេខ ៧០, ត្រូវដឹងថាមានជាប់ជំពាក់ទាក់ទង ទៅនិងការគប់គ្រាប់បែក នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមិនា ឆ្នាំ១៩៩៧ ដាក់គណៈបក្សប្រឆាំង ឬ គណៈបក្សជាតិខ្មែរ (ឥឡូវនេះគណៈបក្សសមរង្ស៊ី), បានការ ពារអ្នកចោលគ្រាប់បែកនានា ហើយនិងអនុញាតិអោយពួកគេរត់គេចបាត់ ។ ដែលមានមនុស្សយ៉ាងហោច ណាស់ ១៦ នាក់ត្រូវបាន ស្លាប់ ហើយរបួសមានដល់ទៅជាង ១០០ នាក់ ក្នុងនោះមានអាមេរិកាំងម្នាក់ផង ។ លទ្ធផលចេញពីក្រសួងសើបការសំងាត់ (FBI) នៅក្នុងការវាយប្រហារនោះ បានរកឃើញថា អង្គភាពកង ការពារត្រូវបានចូលដៃរួមគំនិត នៅក្នុងរឿងនោះ ប៉ុន្តែលទ្ធផលក្នុងការសើបការណ៍ទាំងអស់ មិនត្រូវបាន បញ្ចេញជាសាធារណៈ ។
នៅខាងក្រៅជាធម្មតាបទបញ្ជារនៃកងកម្លាំងខេមរភុមិនកម្ពុជានិងកងពលលេខ៧០ គឹត្រូវបានគ្រប់គ្រង ផ្ទាល់ដោយសម្តេចហ៊ុនសែន។ តាមដែលបានដឹងថា មានទាហានជាង ២០០០នាក់ នៅក្នុងអង្គភាព កងកាពារនេះហើយ ត្រូវបានទទួលខុសត្រូវដោយឧត្តមសេនីយ៍ហ៊ីងប៊ុនហ៊ាងជាយូរមកហើយ ហើយឥឡូវ នេះគាត់ជានាយករង នៃក្រសួងគណៈនាយករដ្ឋមន្រ្តី បើតាមដឹង គាត់នៅតែជាអ្នកគ្រប់គ្រងសំខាន់ ក្នុងអង្គភាពកងការពារដដែល ។ អង្គភាពកងការពារនេះត្រូវបានដឹងថា មានជាប់ជំពាក់ទាក់ទងទៅនិង នយោបាយឃោរឃៅ ជាពិសេស ដែលបង្ហាញអោយឃើញនៅក្នុង ការគប់គ្រាប់បែកនៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ទៅលើហ្វូងបាតុករ របស់គណ់បក្សប្រឆាំង ។ អង្គភាពកងការពារកងខេមរៈភូមិន្ទ ដែលបានបញ្ជូនចេញ ទៅខាងក្រៅ ជាអ្នកមានតួរនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការវាយប្រហារ ទាហ៊ានហ្វុនស៊ិនប៉ិច នៅលើផ្លូវថ្នល់នានា នៅក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងកំឡុងរដ្ឋប្រហារថ្ងៃ៥-៦កក្កដាឆ្នាំ១៩៩៧ ដោយគណៈបក្សប្រជាជន ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់មក ក្រសួងការពារសិទ្ធិកម្មកររបស់អង្ការអន្តរជាតិនិងអង្ការក្រៅរដ្ឋាភីបាល បានសើបអង្កេត សំណុំរឿងជាច្រើន នៃបុគ្គលិកនានា ដែលត្រូវបានឃុំឃាំងខុស ច្បាប់ ហើយធ្វើបាប នៅឯទីស្នាក់ការណ៍ នៃអង្គភាពកងការពារ នៅក្នុងលេនដ្ឋានភូមិគ្រិះរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តី ។ ក្នុងម៉ោងធ្វើការឬក្រៅម៉ោងធ្វើការ បុគ្គលិកកងពលលេខ ៧០ ជាក់ស្តែងណាស់សប្បាយរីករាយ ហើយធ្វើអ្វីបានតាមចិត្ត ដោយមិនមាន ប្រកាន់ទោសពៃអ្វីឡើយ ។
កងពលលេខ ៧០ មានឈ្មោះនៅក្នុងអង្ការសិទ្ធិមនុស្ស ថាជាកងកំណាចឃោរឃៅ ។ ដំណើរគ្មានទោសពៃ ត្រូវបានរីករាយទទួល ដោយសមាជិកនានា នៃកងនេះ គឺត្រូវលើកយកមក បង្ហាញប្រចាំឆ្នាំដោយអង្ការ សិទ្ធិមនុស្ស នៅឯក្រសួងការបរទេស សហរដ្ឋអាមេរិក ។ ជាបន្ថែមទៀត ចំពោះការគប់គ្រាប់បែក គឺនៅប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ មានជាតួរយ៉ាងរាប់មិនអស់ ។ បូករួមជាឧទាហរណ៍ពីរបីគឺ៖
_ នៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៨ កងពលលេខ៧០ ទាហានឈ្មោះឌី សូធារិទ្ធ បានធ្វើការបន្ថែមម៉ោងជាអ្នក រក្សាសន្តិសុខនៅឯរោងចក្រមួយ គាត់បានបាញ់កម្មករអ្នកធ្វើការដែលគ្មានអាវុធ ដោយគ្រាន់តែរឿង ជម្លោះបន្តិចបន្តួច ។ ជនរងគ្រោះត្រូវបានគេបង់លុយអោយ ១០០០ដុល្លា សំរាប់ជាសំណង ដោយមានលក្ខ័ណ្ឌ មិនតាមរកប្តឹងតវ៉ានូវឧក្រឹដ្ឋកម្មនោះ ។ ទាហានឌី សូធារិទ្ធ បានដឹងថារត់ទៅពួន នៅក្នុងទីស្នាក់ការកងពលលេខ ៧០ អត់ត្រូវបានកាត់ទោសអ្វីទេ ។
_ នៅខែមេសា ឆ្នាំ២០០៦ វរៈសេនីយត្រី ផាត សុផល និង អនុសេនីយឯក ស៊ឺម រី បានបាញ់ត្រូវ អ្នករត់តុម្នាក់ គឺអ្នកដែលពួកគាត់ តវ៉ាថាគាត់នោះ បានយកទឹកកកមកយឿតពេក ។